Wat er verdwijnt bij een pennenstreek door het MCO

Neem alleen al gisteravond: in het Muziekgebouw aan ’t IJ helpt de Radio Kamer Filharmonie (RKF) een orkestwerk van James MacMillan aan zijn Nederlandse première. Even verderop, in Vredenburg Leidsche Rijn, begeleiden de collega’s van het Radio Filharmonisch Orkest (RFO) het nieuwe Klarinetconcert van de Russische componiste Victoria Borisova-Ollas.

Wenden we de blik naar de ZaterdagMatinee. Samen met het Groot Omroepkoor slingerde het RFO vorige week Jonathan Harveys Messages (2007) de Grote Zaal in, een primeur in Nederland. Volgende week staat bij de RKF – alweer voor ’t eerst – een celloconcert (2009) van de Fin Rautavaara op de lessenaars.

Mochten er twijfels over zijn gerezen: het Muziekcentrum van de Omroep (MCO) stelt zijn concertseries wel degelijk onderscheidend samen. Later dit seizoen volgen onder meer nieuw orkestwerk van John Adams, een opera van Pascal Dusapin en stukken van Knajfel, Braunfels en Rihm. Nederlandse componisten worden in het opdrachtenbeleid niet overgeslagen, zoals Rob Zuidam, Richard Rijnvos en Robin de Raaff zullen beamen.

Op 1 juli 1945 schoof het RFO voor z’n eerste repetitie aan in AVRO Studio 9. Kort daarop werden het Groot Omroepkoor en het Metropole Orkest geformeerd. Sindsdien zijn er in Hilversum orkesten opgebloeid en geliquideerd. De laatste herschikking dateert uit 2005, toen het Radio Symfonie Orkest het veld moest ruimen. Al die tijd kwam er een imposante stoet dirigenten en solisten voorbij: van Sir Adrian Boult tot Wolfgang Sawallisch, van Erich Leinsdorf tot Valeri Gergjev, de Rus die via Hilversum zijn weg naar het Westen vond. Ook Bernard Haitink profiteerde van de radio-orkesten: hij liep er rond als chef van 1957 tot 1961, toen het Concertgebouworkest hem riep.

Willem van Otterloo greep in het Gooi z’n kansen, net als Hein Jordans, Hans Vonk, Edo de Waart, Lucas Vis, David Porcelijn, Lawrence Renes en niet te vergeten Jaap van Zweden. Zijn kijk op Wagners Lohengrin vormde in 2008 een formidabel hoogtepunt in de toch al niet geringe operahistorie van de ZaterdagMatinee.

Op 5 juli stuurde de Raad voor Cultuur nog een Advies Muziekcentrum van de Omroep 2011-2015 aan Marja van Bijsterveldt (CDA), de demissionaire staatssecretaris van OCW. Zij kon daarin lezen: ‘De Raad ondersteunt de ambitie van het MCO als knooppunt in het Nederlandse muziekleven, vooral als het gaat om een voortrekkersrol in avontuurlijk en onderscheidend repertoire. De Raad vindt het belangrijk dat de Nederlandse Publieke Omroep samen met de ensembles van het MCO Nederlands, hedendaags en weinig vertolkt werk blijven borgen en verzorgen.’

Inclusief de meervoudsfout lijkt het drie maanden later alweer taal uit een andere wereld. Wat Nederland bij een pennenstreek door het MCO dreigt kwijt te raken, is een kweekvijver voor talent, een opdrachtgever voor componisten, drie wekelijkse concertseries, hoogwaardige arbeidsplaatsen voor 350 musici, een bibliotheek vol partituren en opnamen, en een solide partner voor omroepen die zich concentreren op een publieke kerntaak, te weten kunst en cultuur.

de Volkskrant, 2 oktober 2010