Dirigent Bernard Haitink (91), de wereldwijd vermaarde Nederlander die vorig jaar het podium na een 65-jarige carrière vaarwel zei, windt er in een nieuwe BBC-documentaire geen doekjes om. ‘Ik woon al lange tijd in Londen. Ik ben getrouwd met een Britse en voel me thuis. Ik hoop dat ik hier kan sterven en niet terug hoef naar mijn eigen land.’
Het is, vanuit polderperspectief, de verrassendste uitspraak die de dirigent doet in Bernard Haitink, The Enigmatic Maestro, een film van 90 minuten die de zender BBC 2 zaterdagavond toont. Niet eerder verwoordde Haitink zijn loyaliteit aan Engeland zo kras.
Hij komt op de kwestie in de context van de Tweede Wereldoorlog. Haitink (1929) raakt geëmotioneerd als hij vertelt over weggevoerde klasgenootjes, het eten van tulpenbollen en de schijnheiligheid op bevrijdingsdag. ‘Liep een vriend die niets had uitgevoerd opeens met een armband van het verzet.’
Haitink op primetime: het bewijst hoe de Britten de ‘quiet Dutchman’ claimen. Niet onbegrijpelijk: sinds 1967 hebben ze hem leren kennen als chef van het London Philharmonic Orchestra, het operafestival van Glyndebourne en het Londense operahuis Covent Garden. ‘Burnaard’ is ook van hén.
De documentairemaker John Bridcut volgde Haitink in wat het slot van zijn loopbaan bleek te zijn. Vorig jaar juni, in de Volkskrant, kondigde hij zijn afscheid aan. In september dirigeerde Haitink zijn laatste concert in de Zwitserse stad Luzern. Voor de gouden jaren bij het Concertgebouworkest, inclusief ruzietjes en schandalen, heeft Bridcut weinig aandacht. Voor het chefschap in Covent Garden des te meer. Heerlijke historisch materiaal: hoe Haitink de eerste regie-ideeën ziet voor Wagners vierluik Der Ring des Nibelungen. Naakte Rijndochters! Goden in een auto! De maestro zucht gekweld.
Uiteraard kan The Enigmatic Maestro het raadsel van Haitinks kunst niet kraken. Pogingen genoeg, ook door musici uit het Radio Filharmonisch Orkest in Hilversum. Maar verder dan magie, mysterie en just amazing komen ze niet. De mezzosopraan Sarah Connolly deelt de mooiste observatie. Tijdens de BBC Proms, in Mahlers Derde symfonie, zag ze de metamorfose van een orkest. Violisten keken nog amper in hun partij. ‘De blik was gericht op Haitink. Gebruik me!’
Blijkt trouwens dat het orkest van de Beierse Omroep in München, kort voor het begin van de pandemie, tóch nog heeft geprobeerd de afgezwaaide Haitink te strikken.
‘Had je zin?’, vraagt interviewer Bridcut.
‘Ja’, antwoordt Haitink.
‘Heb je het gedaan?’
‘Nee.’
‘Blijft het voor altijd nee?’
‘Ik ben bang van wel.’
de Volkskrant, 25 september 2020
Geen opmerkingen:
Een reactie posten